Układ endokannabinoidowy i jego rola w organizmie

Układ endokannabinoidowy stał sie przedmiotem zainteresowania w latach 90. XX wieku kiedy to podjęto badania nad wpływem psychoaktywnych związków konopi indyjskich. Okazało się, że tworzy on złożoną sieć, z receptorami kannabinoidowymi rozsianymi po całym organizmie.

UMIEJSCOWIENIE UKŁADU ENDOKANNABINOIDOWEGO I PODSTAWOWE FUNKCJE

Układ endokannabinoidowy rozsiany jest po całym organizmie – w centralnym układzie nerwowym, komórkach układu odpornościowego, przewodzie pokarmowym, w obwodowym układzie nerwowym i nie tylko. Podstawowym jego celem jest utrzymanie homeostazy organizmu, czyli równowagi i stabilności.
Układ endokannabinoidowy pomaga organizmowi radzić sobie z lękiem, stanami zapalnymi i innymi fizjologicznymi reakcjami na różne formy stresu, przeforsowanie ćwiczeniami fizycznymi itp.
Prawidłowe funkcjonowanie tego układu jest niezbędne do życia, ponieważ zawiaduje on przekazywaniem podstawowych informacji zarządzających snem, odpoczynkiem, odczuwaniem sytości, głodu, bólu, uwalnianiem neuroprzekaźników. Wpływając na ośrodki nerwowe odpowiedzialne za pobór pokarmu kontroluje mechanizmy równowagi energetycznej, wpływa na metabolizm lipidów i węglowodanów oraz magazynowanie tłuszczów. Oddziałuje również na czynność układu dokrewnego i odpornościowego.
Układ endokannabinoidowy, to:

• receptory (CB1, CB2)
• przekaźniki (kannabinoidy)
• enzymy regulujące syntezę oraz rozkład endogennych przekaźników tego układu.

RECEPTORY ENDOKANNABINOIDOWE:

Przekaźniki pasują i uruchamiają receptory niczym konkretny klucz, który pasuje do zamka i otwiera go. Odpowiednia wiadomość zostaje wówczas przekazana do komórki.

Odkryto dwa rodzaje receptorów: CB1 i CB2:

CB1– zlokalizowane są głównie w centralnym układzie nerwowym: mózgu, rdzeniu kręgowym. Jest ich dużo w ośrodkach powiązanych z zachowaniem, apetytem, pamięcią i stanami emocjonalnymi. Znajdują się również w końcówkach nerwów, gdzie regulują odczuwanie bólu.
Ich pobudzenie daje efekty psychoaktywne, które zwykle kojarzymy z „hajem marihuany”.
Dlatego naukowcy poszukują syntetycznych rozwiązań, aby uniknąć tego.

CB2 – rozmieszczone są w całym ciele i wielu organach – regulują procesy zapalne, odpornościowe i hormonalne. Można je znaleźć w komórkach układu immunologicznego, w układzie pokarmowym, w obwodowym układzie nerwowym. Ich aktywacja zmniejsza stan zapalny przy jednoczesnym uspokojeniu i rozluźnieniu organizmu. Co ważne – NIE mają takiego psychoaktywnego wpływu na organizm jak CB1.

CZYM SĄ KANNABINOIDY?

Kannabinoidy to naturalne przekaźniki w ciele żywych organizmów.

Możemy podzielić je na:

• endogenne – wytwarzane naturalnie przez organizm, współdziałają z receptorami kannabinoidowymi, regulując wymienione wcześniej funkcje organizmu. Są to tzw. neuroprzekaźniki. Ulegają one szybkiemu rozkładowi.
• egzogenne – dostarczane ciału z zewnątrz:
  • fitokannabinoidy – pochodzą z roślin, rozkładają się dłuższym czasie niż endokannabinoidy i dłużej pozostają w orgaznizmie.
    Są to najcześciej 3 związki:
    • THC – tetrahydrokannabinol działa na oba typy receptorów CB1 i CB2. Działając na receptory CB1 ma silny wpływ na centralny układ nerwowy i działanie psychoaktywne. Z tego względu jego używanie w różnych formach jest zakazane w wielu krajach. W Polsce również.
    • CBD – kannabidiol nie wiąże receptorów, ale wytwarza enzym, który powstrzymuje rozpad endokannabinoidu – anandamidu, być może jednego z najważniejszych w naszym ciele. CBD ma zastosowanie we wspomaganiu leczenia wielu chorób poważnych i przewlekłych jak np. hamowanie wzrostu guzów, ograniczanie stanów zapalnych i nudności, wsparcia w cukrzycy, przy chorobach reumatologicznych, . Ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, regulujące i przeciwlękowe. Ale występuje w roślinach w niewielkich ilościach, preparaty pozyskane z konopii, w których występuje mają niskie stężenie i nie wszystkie mają właściwości terapeutyczne. Wpływa na receptory CB1 i CB2
    • BCP – betakariofilen. Ciekawostką jest, że jako jedyny terpen wchodzi w interakcję z systemem endokannabinoidowym (chodzi o receptory CB2). Będąc ich agonistą, wywiera korzystne, przeciwzapalne działanie na organizm człowieka. Nie upośledza przy tym czynności centralnego układu nerwowego. Występuje on w roślinach w takich ilościach, że jest możliwe pozyskanie go do terapeutycznych celów.

Podejrzewa się, że powodem wielu chorób poważnych i przewlekłych może być niedobór kannabinoidów w organizmie. Dlatego wprowadzenie egzokannabinoidów przynosi tak szybką poprawę w wielu dolegliwościach.
Kannabinoidy pozbawione właściwości psychoaktywnych wykazują również potencjał przeciwnowotworowy.
Ponadto udowodniono, że kannabinoidy indukują proces autofagii (czyli samozjadania) w nowotworowych liniach komórkowych, takich jak glejak, czerniak, rak wątroby i trzustki.

Źródła:

1. Rola układu endokannabinoidowego w regulacji czynności dokrewnej i kontroli równowagi energetycznej człowieka, Jan Komorowski, Klinika Endokrynologii Katedry Endokrynologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Henryk Stępień, Zakład Immunoendokrynologii Katedry Endokrynologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź 2006
2. Modern Essentials
3. The current state and future perspectives of cannabinoids in cancer biology